1988 – Peugeot 405 T16 Grand Raid

Numbers Built: at least 3
Configuration: PSA XU8T Straight 4
Location: Mid, transverse
Displacement: 1.905 l (116.3)
Aspiration: turbo
(Garrett T31 Turbocharger)
Power: ~600 bhp
Gearbox: Type TJ 6-speed manual
Drive: AWD

Najpierw wogóle chciano zrobić 205 T16 Evo 3 do rajdów Grupy S. PTS chciało usprawnić napęd i zafundować nową skrzynię biegów. Taką, która mogłaby z kabiny kierowcy sterować ustawieniem centralnego dyfra i przerzucać ciężar momentu obrotowego dowolnie między przód a tył. Miał to być również system bezpieczeństwa – pozwalający kierowcy lepiej planować rozkład mas w aucie. Dlatego auto czasem nazywane jest Peugeotem ze „skrzynią do Grupy S”. Ale nie tylko skrzynią człowiek żyje – w planach było nowe aero zgodne z wszelkimi restrykcjami WRC.

I to były czasy, gdy T16 wymiatało a i tak inżynierowie wiedzieli swoje. W oczy raziła ich jedyna wada tego modelu… Rozstaw osi. Równo 100 cali – najdłuższy w swojej klasie – a chciano go wydłużyć! Efekt miał zwiększyć stabilność, ale auto konstrukcyjnie osiągnęło swój limit. Peugeot wiedział jednak, że dłuższy rozstaw jest konieczny, nie ma z tym dyskusji i za wszelką cenę należy się tym zająć – robili wtedy Pikes Peak i dostali w dupę od Audi a sam Todt obwiniał właśnie rozstaw. Przejebali mimo przygotowanej wersji E3 właśnie z wszystkimi usprawnieniami tylko w starej budzie ze 100 calową odległością między osiami. A to pech…

Przymiarki do poprawy tego mankamentu zaczęły się z próbą sił na Dakarze i specjalnie do tego celu powstałą konfiguracją T16 Grand Raid. Dodano 13 cm do rozstawu osi poprzez specjalne wzmocnienia podwozia. Dłuższe auto po pierwsze dało więcej miejsca mechanikom, po drugie pozwoliło upchnąć 350-litrowy zbiornik paliwa. W 1987 roku w katalogu Francuzów pojawiła się jednak nowa pozycja. Świeży model 405 już w standardzie oferował dłuższe linie nadwozia a zarząd nie szczędził pieniądza na promowanie nowego auta w produkcji. Historia lubi się powtarzać… 205 przejeło rajdową schedę w dokładnie ten sam sposób. 405 było lekiem na całe zło.

Już 205 było silhouette carem, więc wyjęto wszelkie flaki z tej budy i podłączono do platformy 405. Poprawiono podwozie i teraz była to w pełni rurowa rama. Rozstaw osi mierzył dokładnie tyle, co we fabrycznym 405 (prawie 114 cali) a wagowo mieścił się w 880 kilogramach. Do tego większe zbiorniki dla Rally Raid i auto było po prostu bardziej uniwersalne.

Co warto zaznaczyć – 405 było wyłącznie 4-drzwiowym sedanem ale rajdowa buda to 2-drzwiowe coupe – czyt. lepsza aerodynamika – nawet od 205 T16. A przecież Grupa B nie trzymała już rąk na karku, więc jeśli chodzi o litraż, to można było dać się ponieść fantazji. Silnik serii XU8T zwiększono do 1.9 litra pojemności i dano mu najnowsze technologie jak turbinę o zmiennej geometrii i podwójne zmienne fazy rozrządu. Auto napędzały rozwiązania z Evo 3, więc znaleziono zastosowanie dla testowej skrzyni – takiej sekwencji z automatycznym sprzęgłem i ostatecznie zdecydowano się na inną – prostszą formę, choć kierowca dostał sterowanie centralnym dyferencjałem.

I miało być tak pięknie, ale Grupa S się wykrzaczyła. Peugeot nawet pozwał za to FISA a już na pewno nie odpuścił prac nad T16. Powstała wersja dedykowana na rajd do chmur – wspinaczkę na Pikes Peaku. 405 T16 Pikes Peak pokazuje nam wprost jak wyglądałyby auta WRC, gdyby Grupa S jednak doszła do skutku. Vatanen wtedy zmiażdzył i pobił rekord Rohrla – co zostało uwiecznione na filmie (YT: Climb Dance) – a do nowego czasu nikt się nie zbliżył aż do 1994 roku. W rok po wyczynie Vatanena, Robby Unser wygrał dla T16 po raz drugi z rzędu.

Ale auto potrafiło również w Dakar. Podniesione do konfiguracji T16 Grand Raid miało wzmocnione zawieszenie i zabierało więcej LPG na pokład. I dobra, w ’88 była lipa, ale Dakar 1989 został zgarnięty przez Vatanena. 1990 też. Zaraz potem Peugeot-Talbot-Szprot oddało fartucha, aby móc się skupić na nowym prototypie do innego formata. Ale duch T16 nie ustępował – Citroen z Grupy PSA zrobił wersję Grand Raid na bazie Citroena ZX a ten bazował na komponentach z T16. I wygrał w ten sposób kolejne 4 eventy po 1991, aż odszedł na emeryturę w 1997. Auto robiło wyniki przez ponad 10 lat – nawet po swojej śmierci. A widzicie to? To jest Peugeot Quasar – koncept na platformie 205 T16 i z komponentów pierwszego z tego rodu. Robił 600 koni i miał pełno technologii. Są tacy, co mówią, że to miał być Peugeot do Grupy S, ale prawda jest taka, że to gówno prawda, bo Quasar powstał zanim wogóle komukolwiek Grupa S strzeliła do głowy i wyprzedza wszystkie projekty o ponad rok. Tak tylko mówię…

ZDJĘCIA: wheelsage.org
ARTYKUŁ: rallygroupbshrine.org
WERSJA POLSKA: Krzysztof Wilk

1988 – Peugeot 405 T16

Numbers Built: at least 3
Configuration: PSA XU9 straight 4
Location: Mid, transverse
Displacement: 1.905 l (116.3)
Aspiration: Garrett T31 Turbocharger
Power: ~600 bhp
Gearbox: Type TJ 6-speed manual
Drive: AWD

Po smutnym końcu Grupy B, Peugeot skupił się na rajdzie Paryż-Dakar. Rajdowa 205-tka nie potrzebowała wielu przeróbek, żeby radziła sobie w ciężkich pustynnych warunkach i Peugeot wygrał w ’87 i ’88. W ’87 startowali też w Pikes Peak ale tam najlepsze było Audi. 205 T16 miał jedną wadę – dość krótki rozstaw osi. W Grupie B, na ciasnych pokręconych OSach to nie przeszkadzało ale na hopach w Dakarze, czy długich łukach Pikes Peak, już miało znaczenie. Najpierw zwiększono rozstaw w 205-tce ale proporcje były nie teges, bo to dalej był hot-hatch. Na Dakarze w ’86 jeździła nawet specjalnie przedłużona wersja 205, gdzie dodano 30cm między przednimi a tylnymi siedzeniami (silnikiem) ale wyglądało to jak gówno, więc Francuzi poszli po rozum do głowy i do podzespołów 205 dopasowali budę z większego modelu – 405. Nie był to taki znowu problem, bo 205 już było silhouette carem, więc wymieniono niejako jedno opakowanie na inne a użycie nowego w gamie pojazdu zapewniłoby tylko reklamę, tak samo jak 205, które wygrywało w GrB a słupki sprzedaży szalały.

205 dalej przypominało pojazd drogowy, tylko z uciętym tyłem i specjalną ramą. W 405 T16 przestrzeń między ramą i podwoziem została trochę wydłużona, co miało pomóc na zwrotność i mieścić większe ilości paliwa. Dodano całe panele z kevlaru i włókna węglowego, które przypominały seryjną 405, ale 405 można było kupić wyłącznie jako sedan albo kombi a rajdówka nie miała tylnych drzwi i była coupe. Peugeota już nie ograniczały restrykcje GrB, więc pogrzebano trochę w jednostce. Silnik XU 9T na papierze produkował około 650 koni, ale Vatanen sam gdzieś w jakimś wywiadzie się wysypał, że jego pojazd miał bliżej 800 koni mocy. Samochód miał 6-biegową skrzynię biegów i napęd Fergusona 4×4 z kontrolowanym przez kierowcę dyferencjałem, podwójne wahacze, podwójne amortyzatory i sprężyny na każdym z kół. Wszystko z planowanej, ale skasowanej w końcu, wersji 205 T16 Evolution 3, która miała trafić do GrS.

Wersje z Dakaru nazywały się 405 T16 Grand Raid i pokazano je w 1988, gdzie jeździły u boku 205 T16. Samochód ważył 880kg ale gdy zalać do pełna (435l!!!), to już pokazywało 1300kg. Francuzi mieli dwie 405-tki i dwie 205-tki. Wszystkie się wysypały i tylko jedna 205 dojechała do mety i nawet wygrała. Model do Pikes Peaku był trochę inny – bardziej obniżony, z większym skrzydłem. Vatanen miażdżył takim w Hillclimbie bijąc rekord Waltera Rohrla z Audi. Nagrano nawet o tym film – Climb Dance. Można go zobaczyć na Youtubie – trwa 5 minut. Jak ktoś chce zobaczyć jak Vatanen zapierdala pełną kurwą, kierując tylko jedną ręką a drugą osłaniając się przed słońcem, to polecam. Link wrzucę na końcu. #koniecreklamy. Jeździła tam ta sama ekipa jak wcześniej w Dakarze: Ari Vatanen, Henri Pescarolo (były kierowca F1) i Juha Kankkunen (mistrz z ’86). W 1989 Robby Unser wygrał Pikes Peak w 405 a rekord Vatanena pobito dopiero w 1994.

Peugeot znów spróbował sił w Dakarze w 1989 i jeden pojazd został przetrzymywany przez czarnuchów dla okupu, ale drugi wygrał, dzięki czemu tak jak poprzednik, 405 T16 przyniósł Peugeotowi dwa zwycięstwa z rzędu. Był to koniec kariery jednej z najbardziej udanych konstrukcji w historii motoryzacji. Peugeot przeniósł aspiracje do 24 Le Mans a Citroen skupił się na Dakarze. Mimo, że 405 powstał już po skasowaniu Grupy B, to uważa się go za bezpośrednią ewolucję rajdową z tej kategorii dzięki „więzom krwi” z modelem 205 T16. Można dzięki temu zobaczyć jak wyglądałaby w praktyce planowana Grupa S, gdyby nie podzieliła losu GrB. Na Pikes Peak w 2013 Peugeot pokazał mocno zaawansowaną wersję 208 T16 PP, którą Sebastian Loeb rozkurwił dotychczasowy rekord. Duch T16 nie umarł…

Rekord Vatanena – YT/Testdriven

ZDJĘCIA: favcars.com ARTYKUŁ: rallygroupbshrine.org WERSJA POLSKA: Krzysztof Wilk